In opdracht van de OVAM onderzocht Centexbel-VKC hoe de afzet van kunststofrecyclaten bevorderd kan worden in negen bouwtoepassingen, waaronder pvc-raamprofielen, zonwering en isolatie. Hiervoor interviewden we producenten en screenden we bestekteksten en andere documenten op elementen die het inzetten van kunststofrecyclaat verhinderen. We stelden vast dat de teksten wél verwijzen naar het gebruik van recyclaat voor beton- of staalconstructies, maar niet voor kunststofconstructies.
De OVAM zal de kennis en adviezen uit deze studie nu verder uitdragen om de aanbevelingen uit de studie verankerd te zien in bestekken van de Vlaamse overheid. Dat kan bijvoorbeeld in samenwerkingsakkoorden die afgesloten worden met Vlaamse agentschappen en departementen of in de vorm van gunningscriteria voor circulaire bouwopdrachten.
Kunststoffen een afvalberg vol opportuniteiten
We kunnen er niet meer omheen, kunststoffen komen steeds meer in een negatief daglicht te staan. Ze dreigen onze planeet, in al haar aspecten over te nemen. We mogen echter niet vergeten dat diezelfde kunststoffen zorgen voor de luxe en het comfort zoals we deze vandaag kennen. Zo blijven onze voedingsmiddelen een stuk langer houdbaar, worden onze transportkosten significant verlaagd en dragen zij zelfs bij tot de productie van groene energie (denk maar aan de windmolens) en dit zijn maar enkele voorbeelden waarom we ze dankbaar zouden moeten zijn.
Gezien de vele positieve kwaliteiten van deze materiaalgroep, waarom is het dan toch zover kunnen komen en waarom vormen zij de dag van vandaag een bedreiging voor onze maatschappij en, nog belangrijker: hoe kunnen we dit probleem ooit oplossen?
Sensibiliseren en recycleren
Sensibiliseren omvat enerzijds het bewustmaken van de consument. ‘Wilde’ kunststoffen zijn schadelijk voor onze planeet en dus dienen zij met de nodige zorg en nazorg gebruikt te worden. Verantwoordelijkheidszin van de consument binnen onze wegwerpmaatschappij vormt dan ook de eerste sleutel tot een propere planeet.
Sensibiliseren verwijst daarentegen ook naar de producent. In een maatschappij waar marketing en diversiteit een primerende rol spelen, is het niet evident om het gebruik van recyclaat en ‘design for recycling’ naar voor te laten treden. Vooral niet indien de consument ‘recyclaat’ blijft associëren met negatieve begrippen zoals ‘minderwaardig’, ‘afval’, ‘minder sterk’,…
Naast het sensibiliseren dient het recycleren, in al zijn aspecten, uiteraard ook verder geoptimaliseerd te worden. De sensibilisering van consumenten en producenten mag nog zo goed slagen, de recyclagetechnologieën dienen tevens op punt te staan. In deze context kan opgemerkt worden dat er heel wat beweegt bij onze Belgische recyclagebedrijven. Alles start uiteraard bij een goed collectiesysteem. Denken we aan de pmd zak, dan wordt er terecht nagedacht over wat de inhoud hiervan zou moeten zijn. Binnenkort zal de inhoud dan ook sterk uitgebreid worden. Ook op het containerpark worden kunststoffen selectief ingezameld, en ook hier kan de vraag terecht gesteld worden of deze reeds optimaal is.
Afval verzamelen en sorteren
Na de collectie komt uiteraard de sortering. Samen met de recyclagebedrijven gaat Centexbel-VKC op zoek naar de meest ideale scheidingsmethode of sequentie. Vragen die we samen proberen te antwoorden omvatten: hoe zuiver dient de stroom te zijn om hem inzetbaar te maken? Welk zuiverheidsniveau is economisch te verantwoorden? Via welke technieken kan een bepaalde recyclaatstroom verwerkt worden, m.a.w. in welke markt kunnen ze ingezet worden?
Om het juiste antwoord op al deze vragen te kunnen geven, is het belangrijk de startstromen voldoende te karakteriseren. Centexbel-VKC helpt in deze context de bedrijven door o.a. de vloei-eigenschappen van de materiaalstromen te bepalen, pilootproeven uit te voeren via extrusie of spuitgieten om de verwerkbaarheid van het recyclaat te evalueren alsook door de samenstelling van het startmateriaal zo goed mogelijk in kaart te brengen. Dit laatste gebeurt enerzijds met behulp van TGA (ter bepaling van de anorganische fractie) en anderzijds met een IR scanning methode. Deze scanning methode kan onder andere ook ingezet worden om de efficiëntie van een scheidingstechniek of sequentie te evalueren.
Compatibilisering
Onder het kunststofafval bevinden zich helaas ook stromen waar scheiding van de samenstellende kunststoffen onmogelijk wordt, zoals bij meerlaagse folies die ingezet worden als voedingsverpakking.
Aangezien binnen het gedachtegoed van een circulaire economie de verbranding van deze stromen niet de beste optie is, dient hun recyclage zeker onder de loep genomen te worden. In deze context onderzoekt Centexbel-VKC, samen met andere partners, dit recyclagepotentieel.
Projecten zoals plast-i-com en ReFoil (geleid door UGent) hebben in deze context reeds aangetoond dat het gebruik van compatibilisatoren zeker en vast een meerwaarde kunnen bieden, aangezien zij de mengbaarheid van niet-compatibele kunststofstromen op een positieve wijze kunnen beïnvloeden. Zo werd aangetoond dat een goede compatibilisator de morfologie van de blend homogeniseert en als gevolg hiervan de impactsterkte significant verhoogt. Als een algemene trend werd ook vastgesteld dat de verlengbaarheid van het materiaal wordt verhoogt en dat de stijfheid wordt verlaagt. Afhankelijk van de eindtoepassing van het materiaal kunnen deze effecten als positief (of negatief) worden geëvalueerd.
Tot besluit
Er is nog een lange weg af leggen. Toch groeit het bewustzijn op alle niveaus en wordt iedereen er zich steeds meer van bewust dat er dringend stappen ondernomen moeten worden om de planeet te bevrijden van dit taaie zwerfvuil.
En laten we niet vergeten dat die grote afvalbergen en -oceanen een onvermoede bron van "puur goud" bevatten.